Çrregullimet neurozhvillimore te fëmijët

Çrregullimet neurozhvillimore janë një grup gjendjesh që shfaqen në fëmijëri dhe ndikojnë në zhvillimin e trurit, duke prekur funksione të rëndësishme si të folurit, të nxënit, sjelljen, aftësitë motorike dhe ndërveprimin shoqëror.

Llojet më të zakonshme përfshijnë:

• Çrregullimi i spektrit të autizmit (ÇSA)
• Çrregullimi i deficitit të vëmendjes dhe hiperaktivitetit (ADHD)
• Çrregullimet e të nxënit (si disleksia, disgrafia, diskalkulia)
• Çrregullimet e komunikimit
• Çrregullimet motorike (si dispraxia)
• Çrregullimi intelektual i zhvillimit

Shkaqet

Shkaqet janë të ndryshme dhe përfshijnë faktorë gjenetikë, anomalitë gjatë shtatzënisë, lindje të parakohshme, ekspozim ndaj substancave toksike, probleme neurologjike ose infeksione në periudhën prenatale dhe postnatale.

Disa nga shenjat dhe simptomat kryesore

Autizmi (ÇSA):

• Mungesë e shprehur e kontaktit me sy
• Vonesë në të folur ose mungesë komunikimi verbal
• Sjellje të përsëritura (p.sh. tundja e duarve, rrotullimi)
• Dëshirë për rutinë dhe rezistencë ndaj ndryshimeve
• Vështirësi në ndërveprim shoqëror dhe në kuptimin e emocioneve

ADHD (Çrregullimi i vëmendjes me hiperaktivitet):

• Vështirësi në përqendrim për periudha të gjata
• Lëvizshmëri e tepërt (hiperaktivitet)
• Veprime impulsive pa menduar pasojat
• Harresë dhe humbje e shpeshtë e gjërave
• Vështirësi në përfundimin e detyrave

Çrregullimet e të nxënit:

• Vështirësi në lexim (disleksi), të shkruar (disgrafi), ose në matematikë (diskalkuli)
• Probleme në përpunimin e informacionit të ri
• Vështirësi në të kuptuarit e udhëzimeve
• Performancë më e ulët akademike pavarësisht inteligjencës mesatare apo të lartë

Çrregullimet e komunikimit:

• Fjalor i kufizuar për moshën
• Vështirësi në ndërtimin e fjalisë ose rrjedhën e të folurit
• Probleme në kuptimin e gjuhës së folur
• Vështirësi në përdorimin e gjuhës për ndërveprim shoqëror

Diagnoza

Diagnoza bëhet nga profesionistë te specializuar në çrregullimet neurozhvillimore të fëmijëve, përmes vlerësimeve të specializuara. Përfshin:

• Psikologë për çrregullimet neurozhvillimore
• Psikiatër fëmijësh
• Neurologë pediatrikë
• Pediatër zhvillimi

Vlerësimi përfshin intervista me prindërit dhe mësuesit, testime psikologjike, observime klinike dhe mjete standarde për matjen e zhvillimit.

Trajtimi dhe ndërhyrja

Ndërhyrja e hershme është thelbësore për përmirësimin e funksionimit të fëmijës. Trajtimet më të përdorura janë:

• Terapia e sjelljes ABA (Applied Behavior Analysis) - një ndërhyrje e strukturuar që përdor teknika për të përforcuar sjelljet pozitive dhe për të reduktuar ato problematike, veçanërisht efektive për fëmijët me autizëm.
• Ndërhyrjet edukative të personalizuara – programe të përshtatura sipas nevojave të fëmijës në shkollë dhe në mjediset mësimore
• Trajnim për prindërit dhe mësuesit – për të përforcuar teknikat e ndërhyrjes dhe për të mbështetur fëmijën në mjedisin e përditshëm
• Terapia logopedike, terapia okupacionale ose fizike – për fëmijët që kanë vonesa në të folur, në zhvillim motorik ose në përpunimin ndijor

Përfundime

Çrregullimet neurozhvillimore kërkojnë një qasje multidisiplinare dhe individuale. Vëzhgimi i hershëm, ndërhyrja e specializuar dhe përfshirja aktive e prindërve dhe mësuesve mund të bëjnë ndryshime të rëndësishme në jetën e fëmijës dhe zhvillimin e tij afatgjatë!